مولانا و ابلیس امیدوار

Authors

حمیدرضا توکلی

hamidreza tavakoli دانشگاه سمنان

abstract

ناامیدی از بخشایش خداوندی از بنیانی­ترین ویژگی­های شخصیت ابلیس است که از دیرباز بر آن انگشت گذاشته­اند. در مثنوی و غزلیات شمس ابلیس همان شخصیت رانده، لعین و ناامید است، اما مولانا در لحظه­هایی ویژه سرور مهجوران را در چشم­انداز امید جای می دهد و داستان آفرینش را از زاویه­ای دیگر می­نگرد. این چشم­انداز با سنت دفاع از ابلیس در فرهنگ عرفانی ما پیوند می­گیرد؛ سنتی که خود خلاف­آمد رویکرد سنت عرفانی به ابلیس است؛ سنتی محدود و مهجور اما چشمگیر و تأمل­برانگیز. اشاره به امیدواری ابلیس هرچند پیش از مولانا نمونه­های پراکنده و انگشت­شماری دارد، شیوه بیان و نگاه مولانا در این زمینه یگانه است؛ نگاهی که پرورده نظام جهان­شناختی اوست. نکته درخور دقت آنکه حتی در میراث عارفانی که از ابلیس دفاع کرده­اند تکیه و تأکیدی هم­سنگ مولانا دراین باره نیست و ابلیس بیشتر در سیمای عاشقی تراژیک نمایان می­شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مولانا و ابلیس امیدوار

ناامیدی از بخشایش خداوندی از بنیانیترین ویژگی­‌های شخصیت ابلیس است که از دیرباز بر آن انگشت گذاشته‌­اند. در مثنوی و غزلیات شمس ابلیس همان شخصیت رانده، لعین و ناامید است، اما مولانا در لحظه­‌هایی ویژه سرور مهجوران را در چشم­انداز امید جای می‌دهد و داستان آفرینش را از زاویه‌­ای دیگر می‌­نگرد. این چشم­انداز با سنت دفاع از ابلیس در فرهنگ عرفانی ما پیوند می‌­گیرد؛ سنتی که خود خلاف­آمد رویکرد سنت عرف...

full text

سیمای ابلیس در مثنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی

ابلیس در مثنوی معنوی دو سیمای متفاوت دارد. از سویی شخصیتی شرور و شوم است که کمر به ویرانی آرمان الهی بسته است. در مواردی برابر با نفس اماره شمرده می­شود و کار او وسوسه است و تنها با هدایت پیر راه­دان می­توان از وسوسه­های او در امان ماند. نگاه دیگر به ابلیس در مثنوی بسیار شگفتی آفرین است و با آنچه در آثار عارفانی چون عین­القضات و حلاج آمده است شباهت دارد. تصویر این چهره در داستان معاویه و ابلیس...

full text

افتان و خیزان ولی امیدوار

پرونده‌ی ویژه‌ی این شماره از فصلنامه‌ی طب اعتیاد به بررسی اعتیاد در گروه‌های خاص اختصاص یافته ‌است. شیوع اعتیاد در ایران کماکان عددی نزدیک به 1320000 نفر تخمین زده می‌شود. این جمعیت را می‌توان (و باید) بر اساس ویژگی‌های متفاوت سنی، جنسی، الگوی مصرف و ... در طبقات متفاوتی دسته‌بندی کرد و بر مبنای تخمین میزان مشکلات فردی و اجتماعی که هر یک از گروه‌ها دارند، مداخلات و برنامه‌ریزی‌های ویژه‌ای را طر...

full text

بررسی تطبیقی جایگاه ابلیس در مثنوی مولانا و آثار عین القضات همدانی

ابلیس که در قرآن با همین نام خوانده می شود? پیش از نزول آدم(ع) به این جهان? عزازیل(عزیز خدا) که واژه ای عبرانی است? خوانده می شد و در چهره ی موجود گمراه کننده و پلید و وسوسه گر نام شیطان بر او نهاده شده است. در ادبیات فارسی بخصوص ادبیات عرفانی به تبع اندیشه دینی? هرچند با تفاوت در شدت و ضعف? ابلیس همواره مورد لعن و طرد بوده است؛ چنانکه مولانا به عنوان یکی از بزرگترین شاعران عارف در باب تلبیس ا...

گفت‌وگوی عرفا و ابلیس

  این مقاله به گفت‌‌وگوی عارفان با ابلیس پرداخته است. در‌مجموع سی‌و هشت1 گفت‌‌وگو از متون ادبیات عرفانی انتخاب شده که آن‌ها را از جهات گوناگون همچون تصویر ابلیس، زمان و مکان، جملات، آغازکنندة سخن‌، یک‌طرفه یا دوطرفه بودن گفت‌‌وگوها در دیدار با ابلیس، آشنابودن او برای عارفان، عناصر داستان و مانند آن بررسی کرده‌ایم. نتیجة چند مورد به‌صورت آماری داده شده است.

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
زبان و ادبیات فارسی

جلد ۲۳، شماره ۷۹، صفحات ۵۹-۸۲

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023